Hisse senetleri, devlet tahvilleri gibi menkul kıymetlerin, emtialar, döviz, vadeli işlemler ve opsiyon sözleşmelerinin alış satış işlemlerinin gerçekleştiği ve güvenli bir biçimde halka sunulduğu organize olmuş piyasalara borsa denir. Ülkemizde bu işlemlerin tümü Borsa İstanbul’da gerçekleşmektedir.
Borsa şirketlerin sermaye elde edebilmek için yatırımcılar vasıtası ile ucuz fon bulabildikleri karlı bir piyasadır. Borsa şirketlere uzun vadeli kaynak sağlar. Bu sayede sermaye tabana yayılacak, gelir adil bir biçimde dağılacak ve kayıt dışı ekonominin önüne geçilecektir. Sosyo-ekonomik konularda borsanın hayati önemi bulunmaktadır. Ayrıca kaynak ve likidite sağlamanın yanı sıra borsanın güvenilirlik ve şeffaflık gibi önemli özellikleri de bulunur. Borsada hisseleri bulunan bir şirket borsa kotuna alınıp halka arz edilirken sermaye piyasası kanunlarına tabi olacaktır. Borsada işlem gören bir şirket SPK mevzuatı gereği belirli periyotlarla finansal tablolarını ve şirket bilgilerini yatırımcılara sunmak zorundadır. Bu da yatırımcıların yatırım sağlığını doğrudan etkiler.
Borsada hisse senedi gibi menkul kıymetlerin yanı sıra; altın gümüş gibi mal ve emtia borsaları da bulunur. Borsa VİOP, döviz piyasası gibi birçok piyasada işlem yapmaktadır. Borsa İstanbul’da dört büyük piyasa bulunur; Hissi Piyasası, VİOP, Kıymetli Maden ve Kıymetli Taş piyasaları. Borsa İstanbul’un hisse piyasasında her alandaki şirketlerden gelen hisselerin halka arz işlemleri, yatırım fonlarının oluşturulması, varantları ve sertifikaları işlenmesi gibi işlemler yürütülmektedir. Hisse senetleri piyasasında işlemler genellikle elektronik alım satım araçları ile gerçekleştirilmektedir. Fiyat ve zaman önceliği kuralı baz alınarak, piyasa yapıcılı sürekli işlem, tek fiyat veya sürekli işlemler otomatik olarak elektronik ortamda gerçekleşir.
Türkiye’de borsa Osmanlı Devleti’nde Dersaadet Tahvilat Borsası adıyla 1866’da kurulmuştur. Borsanın kuruluşu Osmanlı’da 1854 yılında gerçekleşen Kırım Savaşı’na kadar uzanmaktadır. Bu savaş sırasında yapılan dış borçlara ait tahviller sıkça el değiştirmiştir. Bu sebeple ülkede borsa faliyetlerine zemin oluşturulmuştur. 1864 yılında resmi olmayan bir dernek aracılığıyla para ve tahvil borsası kurulmuş olsa da resmen borsanın kuruluşu 1866 yılında gerçekleşmiştir. Cumhuriyet Dönemi’ne kadar varlığını ve faaliyetlerini sürdüren bu borsa 1906 yılında yapılan bir düzenleme ile “Esham ve Tahvil Borsası” adını almıştır. Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra yeniden düzenlemeye gidilerek menkul kıymetler piyasası ve kambiyo borsası kanunu çıkarılmıştır, yıl 1929’dur.
Ülkemizde borsanın modern hale gelmesi 1981 yılında Sermaye Piyasası Kanunu’nun çıkması ile başlamıştır. Bu sürecin akabinde 1982 yılında kurumları denetlemek için SPK kurulu oluşturulmuş ve 1985 yılının aralık ayında İMKB kurulmuştur. 2013 yılına geldiğimizde İMKB, ismini Borsa İstanbul olarak değiştirerek global dünyaya entegre olarak gelişim dönemine girmiştir.
Borsa İstanbul’da yatırımcıların en çok ilgi gösterdiği ürünler hisse senetleri, sahipliğe dayalı kira sertifikaları, yatırım fonları, gayrimenkul sertifikaları, yeni pay alma hakları, girişim sermayesi yatırım fonlarıdır. Borsada işlem yapabilmek için kişi ve kurumların öncelikle bir bankada veya aracı kurumda yatırım hesabı açmasını gerektirmektedir. Hesabın açılması sırasında kurum tarafından yatırımcının risk ve getiri profili birtakım testlere tabi tutularak oluşturulur. Kısa sürede kişi veya kurum borsada işlem yapabilecek hale gelir. Bu aşamadan sonra aracı kurum veya bankadan elde edinilen bilgiler vasıtasıyla kullanıcı borsada alım-satım işlemlerini gerçekleştirmeye başlayacaktır. Yatırımcıların alış-satış emirleri yazılı, sözlü, telefon veya internet bankası aracılığı ile gerçekleştirilebilmektedir. Yatırımcının alış ve satış emirleri sistemle eşleştikten sonra hisse senedinin takas süresine bağlı olarak Takasbank tarafından alış veya satış işlemi gerçekleştirilir. Müşteriler kendi hesaplarından yatırım portföylerini gözlemleyebilecekleri gibi MKK’da kendi adına açılan hesaptan da yatırımlarını kontrol altında tutabilir.
borsaon.com borsa nedir sorunuzu yanıtladı.
