Bundan 25 yıl önce yine bir pazartesi günü ABD borsaları tarihi bir zirveye ulaşmıştı. Zira Amerikan borsalarının teknoloji endeksi Nasdaq bu zirveyi daha sonraki 2 yıl boyunca bir daha göremeyecekti. Nasdaq Bileşik Endeksi’nde görülen %77’lik düşüş teknoloji hisselerinin daha önceki kazanımlarının tamamını silmişti.
Bu çöküş kısaca dotcom balonu olarak hatırlanıyor. Günümüzde ise teknoloji hisselerinin etrafını saran coşku ve körlemesine açgözlülük bir kez daha dotcom balonunun hatırlanmasına neden oluyor. 1990’ların sonunda da kârı olmayan internet şirketlerine çılgıncasına para yatıranlar daha sonraki süreçte borsaların çöküşüyle tüm paralarını kaybetmişti.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Ancak Financial Times’ın haberine göre Mart 2000’de insanların ne söylediklerine bakılırsa, tam olarak dönüm noktasını tespit etmenin düşünülenden daha zor olduğu da görülebiliyor.
FT yazarı Brooke Masters söz konusu dönemde düzenleyici kurumların önyargılı yatırımlara ve dayanaksız iş planlarına karşı uyarılarda bulunduğunu ve dönemin FT makalelerinde Nasdaq’ın olağanüstü derecede yükseldiği konusunda köşe yazıları olduğunu belirtiyor. Ancak Masters’ın derlemesine göre, böyle bir zamanda bile düşüşten tam beş hafta son hâlâ ‘piyasanın dengelerini geri kazanması’ ve ‘toparlanma sürecinin uzatılması’ hakkında iyimser açıklamalar yapılmış.
Borsa yazarı geçtiğimiz haftayı değerlendirdiğinde ise buna çok benzer bir tablo gördüğüne dikkat çekiyor:
“S&P 500 üç haftadan kısa bir süre önce yeni bir rekor kırmış olsa da küresel piyasalar ABD Başkanı Donald Trump’ın tarifeleri üzerine kargaşa içinde ve bazı önemli ekonomik göstergeler kesinlikle kasvetli görünüyor. Amerikan tüketici güveni zayıflıyor ve imalat siparişleri düştü. ABD’de cuma günü öğlen saatlerinde, S&P 500 Endeksi, başkanlık seçimleri sonrası elde ettiği tüm kazanımlardan vazgeçti.”
2000 yılıyla paralellik kurmak için bir diğer endişe veridi konu ise Muhteşem Yedili hisselerinin durumu. Aralık ayında zirveye ulaşan bu yedi büyük hisse senedi şimdilerde ise bu zirveden %12 geriledi. Dolayısıyla teknoloji devleri düzeltme bölgesine girmiş oldu. Üstelik şirketlerin dördüncü çeyrek bilançoları kötü değildi.
Yatırımcılarsa yapay zeka, veri merkezleri ve güç kaynakları için harcanan milyarlarca dolara odaklandı. Bu paranın tam olarak ne zaman büyümeye dönüşeceği konusunda soru işaretleri artıyor.
Bazı uzun vadeli yatırımcılara göre ABD Merkez Bankası’nın (FED) 1999’da faizleri yükseltmeye başlaması sonrası ortaya çıkan dotcom şirketlerine yönelik güven kaybı günümüz için de fena halde tanıdık geliyor. 2000 yılında FED faiz artışı sonucu finansmanın daha pahalı hale gelmesiyle pets.com ve Webvan gibi zarar eden girişimler parası tükenmişti. Telekom ve teknoloji şirketleri zor durumda kalmıştı. ABD Mart 2001’de resmen resesyona girmişti.
Masters bugünle dotcom balonu arasında net bir paralellik olmadığını söylüyor. Zira böyle bir parallelliğin hiçbir zaman da olması beklenemez. Dotcom balonu şirketlerinin çoğu kalıcılığı olmayan start-up firmalarıydı. Muhteşem Yedili ise aralarına Apple, Amazon ve Microsoft gibi teknoloji devi şirketlerin dahil olduğu dünyanın en kârlı ve etkileyici şirketlerini belirtiyor. Yapay zekanın ana tedarikçisi olan Nvidia da bu şirketler arasında. Borsa yazarı ifadelerini şöyle açıklıyor:
“Para ucuz olduğunda, sermayenin verimsiz bir şekilde etrafa püskürtülmesi o kadar da önemli değildir. Ancak daha yüksek faiz oranları sonunda en zengin şirketleri bile kendi çabalarına odaklanmaya zorluyor ve Trump’ın tarifeleri etrafındaki belirsizlik muhtemelen kurumsal yatırımları daha da caydıracak. Daha geniş ekonomi için bu durumun sonuçları derin olabilir.”
Borsa yazarı Nvidia hisselerinin son gidişatına da özellikle dikkat çekti. Çinli şirket DeepSeek’in ortaya çıkışı, ocak ayında çip üreticisinin piyasa değerinin 600 milyar dolarlık kısmını sildi. Kamu hizmetleri ve diğer teknoloji hisseleri de Nvidia’nın peşinden düşüşe geçti. Yapay zeka devi daha sonra bu düşüşlerin bir kısmını geri aldı ve tekrar toparlanma yoluna girdi. Fakat bu rota da uzun ömürlü olmadı. Nvidia 52 haftanın en yüksek seviyesinden %25 değer kaybetti. Masters söz konusu balon piyasası işaretlerine dikkat çekerek, “Bu sadece rüzgarın sesi mi yoksa bir şeyler hava mı kaçırıyor” dedi.
