Donald Trump’ın seçimleri hisse senetlerine ya yeni bir hayat verecek ya da onları boğacak.
Trump’ın başkanlık seçimleri öncesi verdiği pek çok vaadi yeniden gözden geçirmesi gerektiği düşünülüyor.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Politikalar yeniden gözden geçirilmeli
MarketWatch’tan Peter Morici’nin haberine göre, akıllı politika seçimleri büyümeyi artırabilir ve tarihi borsa kazançları yaratabilir. Başkan seçilen Donald Trump’ın gerçekten de böyle bir fırsatı var. Trump zorlu politika tercihleriyle karşı karşıya ve yönetiminin kararları, ABD büyümesinin çoğunlukla kıyı elitlerine fayda sağlamaya devam edip etmeyeceğini veya ülke genelinde refahı yayıp yaymayacağını ve sıradan Amerikalılar için de büyük kazançlar sağlayıp sağlamayacağını belirleyecek.
Hisse senedi ve tahvil yatırımcıları gelişmeleri yakından izliyor. Ele alınması gereken temel iç meseleler bilgisayar çipi üretimi, yapay zeka ve STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik – Science, Technology, Engineering and Math) gibi diğer kariyer odaklı programları içeriyor. Uluslararası alanda, Tayvan ve Avrupa’nın savunulması ve ABD’nin güney sınırından göç de ileri görüşlülüğü gerektiriyor.
Teknoloji, çip üretimi ve güvenlik
Örneğin, Nvidia, Qualcomm ve diğer önde gelen ABD çip üreticileri, imalatı Taiwan Semiconductor Manufacturing’e alt sözleşmeyle veriyor. Chips Act desteğiyle TSMC’nin, Arizona’da bazı gelişmiş çipler üretmesi planlanıyor. Ancak, mühendis ve teknisyen ekosistemi, en gelişmiş çipleri Tayvan’da, yalnızca ASML Holding tarafından üretilen ekipmanlarla üretmesini gerektiriyor.
Bu nedenle, Nvidia ve diğer ABD yüksek teknoloji şirketlerinin gelişmesi için Tayvan ve Avrupa’nın güvenliği çok önemli. Evet, Avrupalıların kendilerini silahlandırmak için daha fazla harcama yapması gerekiyor ancak NATO’ya bir miktar ABD katılımı ve Orta Doğu ve Hint-Pasifik’te etkili bir varlık, ABD savunma harcamalarının GSYİH’nın yüzde 2’si oranında artırılmasını gerektirebilir.
Ancak ABD federal bütçesinde, orduyu yeterli şekilde finanse etmek amacıyla takdir yetkisine bağlı harcama kesintileri için yeterli alan yok. Sosyal Güvenlik ve gazilerin yardımları dahil tüm haklar, federal harcamaların yüzde 60‘ını kapsıyor. Savunma, borç hizmeti ve takdir yetkisine bağlı harcamalar sırasıyla yüzde 13, yüzde 10 ve yüzde 17 şeklinde. Sadece Vergi İndirimi ve İş Yasası’nı (Tax Cut and Jobs Act – TCJA) yenilemek veya çok daha büyük federal açıklar yaratmak yerine, sosyal programlarda büyük kesintilere ve yeni gelir elde etmeye ihtiyaç bulunuyor.
Göçmenler ve işsizlik
Trump, vaat edilen toplu sınır dışı etmeler ve göç konusunda makul davranırsa biraz yardım alabilir. 2016’dan beri ABD ekonomisi yıllık yüzde 2,5 oranında, Bush-Obama dönemlerinden ve Kongre Bütçe Ofisi’nin varsaydığı yüzde 1,8 büyüme oranından çok daha hızlı büyüyor. Büyüme hikayesi, harcamaları ve yatırımı artıran TCJA ve ABD Başkanı Joe Biden’ın altyapı ve endüstriyel politikalarından kaynaklanıyor.
Yerli nüfus artışı ve düzenli göç, ekonominin ayda yaklaşık 80 bin iş eklemesine olanak sağlamış durumda. ABD işsizlik oranı 2023 yazında yüzde 4’ün altına düştü ancak ekonomi gelecek 12 ayda 195 binden fazla iş ekledi. ABD’nin yaşadığı güçlü büyüme, düzensiz göçmenlerin iş bulmasıyla mümkün oldu.
Yapay zekanın etkisi
Aynı zamanda yapay zeka geleneksel iş yapış modellerini devrim niteliğinde değiştiriyor. Yapay zeka sayesinde insan denetimi olmadan müşteri desteği ve satış geliştirme görevlerini tamamlayabilen özel programlar üretkenliği artırıyor. Bain & Co.‘ya göre, yapay zeka ekipmanı ve hizmetlerine yapılan harcamaların 2023’teki 185 milyar dolardan 2027’de yaklaşık 900 milyar dolara çıkacağı tahmin ediliyor. Yapay zekayı iş yerlerine sokmanın ABD’nin ekonomik büyüme hızını yüzde 1 puan artırabileceği düşünülüyor.
Bu yeni çağda birçok yeni işin yaratılması ve diğerlerinin ortadan kalkması bekleniyor ancak işten çıkarılan işçilerin yeniden eğitilmesi, ortaöğretim ve yükseköğretimin ortaya çıkan yapay zeka ekonomisine göre yeniden kalibre edilmesi ve göç politikasının doğru bir şekilde uygulanması yoluyla ABD GSYİH büyümesinin sonunda yılda yüzde 3,5 – 4 seviyesine çıkarılması için önemli fırsatlar bulunuyor.
Ekonomik büyüme
Yüzde 2 yerine yüzde 3,5 veya yüzde 4 seviyesinde büyüyen bir ekonomi, ABD hükümetinin bütçe zorluklarını büyük ölçüde hafifletebilir. Ekonomik büyüme bu seviyede olduğunda, yıllık borsa kazançlarının da, şu anda Goldman Sachs ve Vanguard analistlerinin korktuğu gibi düşmesi beklenmiyor. Bunun yerine, refah tüm ekonomiye yayılabilir, borsa kazançları geniş tabanlı olur ve ABD piyasasının son 25 yıldaki yüzde 9,1’lik yıllık büyüme hızını fazlasıyla aşabilir.
Ancak bunun için STEM programlarını geliştirmek, Çalışma Bakanlığı tarafından desteklenen çıraklıkları genişletmek ve yeni lise mezunlarına ve işten çıkarılan işçilere kendilerine en uygun programlara taşınmaları için mali yardım sağlamak için hükümet desteği gerekiyor.
Vaatler
Seçim öncesi siyasi kampanyalar sırasında birçok vaat veriliyor ve tüm bu veriler ışığında Trump’ın kendi vaatlerini yeniden düşünmesi gerekiyor. Fazla mesai ve Sosyal Güvenlik vergilerinin kaldırılması ve uzun vadeli bakım için artırılmış yardımların federal bütçeyi çökertmeye ve ABD Merkez Bankası’nı faiz oranlarını yüksek tutmaya veya enflasyonun tavan yapmasına izin vermeye zorlamaya neden olacağı açık şekilde görülüyor. Büyük açıklar ayrıca tahvil piyasalarında paniğe neden olma ve ABD Doları’nın rezerv para birimi statüsünü tehdit etme tehlikesi taşıyor.
Çin’e uygulanacak yüksek oranlı gümrük vergisi, yılda yaklaşık 90 milyar dolar gelir elde etmek için dört yıl boyunca aşamalı olarak uygulanabilir; bu, Trump’ın kampanya vaatlerinin muhtemelen yıllık 750 milyar dolara mal olacağı gerçeğine kıyasla daha makul bir seçenek olabilir. Ancak Çin mallarına hemen yüzde 60, diğer mallara yüzde 10 gümrük vergisi uygulanması ve yasadışı göçmenlerin toplu olarak sınır dışı edilmesi, ABD’de derin bir durgunluğa neden olma, yapay zekaya yapılan yatırımları raydan çıkarma ve Trump 2.0’ı başarısızlığa uğratma tehlikesi taşıyor.
Öte yandan, TCJA vergi kesintilerini ve haklar reformunu ustaca ayarlamak, orduyu yeniden canlandırmak, ticareti Çin’den uzaklaştırmak, suçluları sınır dışı etmek ve Biden’ın altyapı ve endüstriyel politikalarının israfçı yönlerini temizlemek ise Trump’a önemli bir prestij kazandırabilir.
