Son dönemde sıkılaşma politikası çerçevesinde TL ticari kredi faizlerindeki artış ve bankalara getirilen kredi büyüme sınırları, döviz kurlarındaki artışa rağmen, şirketleri döviz kredisine yönlendirmiş durumda. Döviz kredileri, kur etkisinden arındırılmış hesaplamalara göre son yıllarda neredeyse yüzde 50 daralmasına rağmen, son dönemde yüzde 21 büyüme hızına ulaştı. Bu durum, yerel seçimlere doğru artan yoğun döviz talebi ve kurlardaki yükselişin önemli bir gündem maddesi olduğunu gösteriyor. Şirketlerin değişen kredi talepleri, kur riskinden endişe duymadıklarını ortaya koyuyor. Özellikle TL ticari kredi faizlerinin yüksek seyrettiği bir ortamda ve bankalara kredi büyüme kısıtlamaları getirilmişken, şirketler döviz kredilerine yöneliyor. Kamu bankalarında da döviz kredilerinde büyüme yüksek seviyelere ulaştı, yüzde 52 gibi bir orana erişti.
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın Merkez Bankası’nın haftalık verilerine yer verdiği haberine göre, ortalama TL ticari kredi faizi yüzde 55,76 seviyesinde bulunuyor. Ancak şirketler ve bankacılık sektörü kaynaklarına göre, ticari kredi faizleri genellikle yüzde 60 ile 70 arasında değişmektedir ve şirketlere limit sınırlaması getirilmektedir. Merkez Bankası, TL cinsinden ticari kredi büyümesinde de bankacılık sektörüne sınırlar getirmektedir. Son dönemde bu sınırlar daha da sıkılaştırılmış, aylık TL ticari kredi büyüme hızı yüzde 2’ye düşürülmüştür. Ancak Merkez Bankası’nın yabancı para kredi büyümesine ilişkin herhangi bir makroihtiyati önlem bulunmamaktadır.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Döviz kurları ise yerel seçimler yaklaşırken hızla yükselmeye devam ediyor. Dolar/TL 32.3, Euro/TL ise 35.2 seviyesindedir. Geçen yılsonundan bu yana dolar/TL yüzde 9,6, Euro/TL ise yüzde 7,52 oranında yükselmiştir. Mart ayı itibariyle döviz kurlarındaki artış ivmesi artmıştır. Bu artışın ana nedeni, her seçim sonrasında dövizde hareket beklentisi olan yerli yatırımcıların yoğun döviz talebidir. Bu talep nedeniyle Merkez Bankası rezervleri de azalmaktadır. Döviz kredisi faiz oranları Euro cinsi krediler için yüzde 7,35, dolar cinsi krediler için ise yüzde 8,7 seviyesindedir. Ancak bankacılık sektörü kaynakları, son dönemde Euro cinsi kredilerde yüzde 5-6 faizle yoğun bir kullandırımın yaşandığına işaret etmektedir.
Ticari krediler yüzde 21 büyüdü
Orca Marco Finansal Danışmanlık Kurucusu ve Stratejist Evren Kırıkoğlu’nun yaptığı hesaplamaya göre, döviz cinsi ticari kredilerde geçen yılın aynı dönemine göre büyüme yüzde 21 seviyesindedir. Tüm ticari kredilerde ise aynı dönemde büyüme yüzde 37 iken, TL cinsi ticari kredilerde büyüme yüzde 38 olarak gerçekleşmiştir. Kırıkoğlu, döviz kredilerinin büyümesinin yüzde 50’ye varan küçülmelerin ardından yaşandığını vurgulayarak, kamu bankalarının bu artışta öncü olduğunu belirtmiştir. Kamu bankalarında döviz kredilerindeki büyümenin yüzde 52 olduğunu vurgulayan Kırıkoğlu, özel bankalarda ise yüzde 14 daralmanın devam ettiğini ancak bu yüksek seviyeli daralmaların sona erdiğini ifade etmiştir.
Ana para kur riskini sınırlı görüyorlar
Kırıkoğlu, döviz kredilerinde yaşanan ciddi daralmadan sonra şirketlerin bu kredilere olan talebinin arttığını belirtiyor. TL ticari kredi faizlerinin ve döviz kurlarının artmasına rağmen, şirketlerin döviz kredisini makul bulmalarının nedeninin, döviz kurlarının TL ticari kredi faizleri kadar artmayacağı beklentisinden kaynaklandığını ifade ediyor. Kamu bankalarının kullandırmasının devletin şirketlere bu krediyi kullanmalarını önermesi anlamına geldiğini söyleyen Kırıkoğlu, şirketlerin ana para kur riskini sınırlı gördüğünü belirtiyor.
Döviz cinsi ticari kredilerde 3.4 milyar dolarlık artış
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun verilerine göre, 8 Mart itibariyle toplam döviz cinsi ticari kredi stoku 131 milyar 995 milyon dolar seviyesinde. Kamu mevduat bankalarında bu stok 44 milyar 582 milyon dolar, yabancı mevduat bankalarında 27 milyar 728 milyon dolar, yerli özel mevduat bankalarında ise 31 milyar 623 milyon dolara ulaştı. Geçen yılsonunda toplam döviz cinsi ticari kredi stoku 128 milyar 571 milyon dolardı, bu da yılsonuna göre toplamda 3 milyar 381 milyon dolarlık bir artışa işaret ediyor. Kamu mevduat bankalarında bu artış 2 milyar 130 milyon dolar, yerli özel mevduat bankalarında ise 1 milyar 78 milyon dolar olarak gerçekleşti; ancak yabancı mevduat bankalarında sadece 117 milyon dolarlık bir artış yaşandı.
Orca Macro Finansal Danışmanlık Kurucusu ve Stratejisti Evren Kırıkoğlu, döviz kurlarındaki endişenin genellikle bireylerde olduğunu belirtti ve bunun seçim öncesinde tetiklendiğini açıkladı. Kırıkoğlu, bu talebin büyük bir kısmının bireyler kaynaklı olduğunu ve son dönemde hızla arttığını ifade etti. Ayrıca döviz talebinin özellikle seçim öncesi algı bozulması ve sosyal medyada kötümserlikten etkilendiğini dile getirdi. Döviz kurlarındaki hareketlerin enflasyona bağlı olacağını ve Merkez Bankası’nın faiz artırması durumunda kontrol altında tutulabileceğini belirtti. Ancak kötümser spekülasyonların maliyetin artmasına, enflasyonla mücadelenin ve çözümün ertelenmesine yol açabileceğini söyledi. Bu süreçte, finansman ihtiyacı olan şirketlerin döviz kredilerine yöneldiğini ancak döviz kredisi kullanımı için belirli koşulların bulunduğunu açıkladı.
