BM Güvenlik Konseyi (BMGK) dün gece İran’ın talebiyle, ABD’nin İran’a yönelik hava saldırılarını görüşmek üzere toplandı. Oturumun en önemli konusu ise Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) oldu. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, ABD’nin saldırılarının ardından İran’daki durumun “daha ciddi” bir hal aldığını belirterek, “nükleer silahların yayılmasının önlenmesi rejiminin” çökebileceği uyarısında bulundu. BMGK’nın Rusya Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia ise İsrail’in, NPT’nin bir tarafı olmadığını ve İsrail’de UAEA denetim programının uygulanmayacağını hatırlatarak, bu durumun “çirkin ve alaycı” olduğunu ifade etti.
Yarım asırdan fazla süredir uluslararası güvenliği destekleyen “Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nın (NPT)” tehlike altında olduğunu dile getiren UAEA Başkanı Grossi, İran’da yaşananların, ABD’nin saldırılarıyla daha ciddi bir hal aldığını söyledi.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Grossi, diyalog ve diplomasiye dönmek için bir fırsat penceresi olduğunu belirterek, “Bu pencere kapanırsa, şiddet ve yıkım düşünülemez boyutlara ulaşabilir ve bildiğimiz küresel nükleer silahların yayılmasının önlenmesi rejimi çökebilir.” diye konuştu.
Müzakere masasına dönülmesi çağrısını yineleyen Grossi, “NPT’nin koruyucuları olan UAEA müfettişlerinin İran’daki nükleer tesislere geri dönmelerine, yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş 400 kilogramlık uranyum stoku da dahil tüm stokları denetlemesine izin vermeliyiz.” diye konuştu.
Grossi, herhangi bir anlaşma ve düzenleme yapmak için sahadaki gerçeklerin tespit edilmesinin bir önkoşul olduğunu bunun da UAEA denetimiyle yapılabileceğini kaydetti.
ABD’nin saldırılarının ardından İran’daki nükleer tesislerin durumuna ilişkin bilgi veren Grossi, Tahran’ın, uranyumu yüzde 60 oranında zenginleştirdiği ana tesis olan Fordo nükleer tesisinde krater görüldüğünü, bunun da ABD’nin sığınak delici mühimmat kullandığını gösterdiğini aktardı.
“Hiç kimse Fordo’daki tesisin yer altında oluşan hasarı değerlendirebilecek durumda değil”
Grossi, “Şu anda UAEA dahil hiç kimse Fordo’daki tesisin yer altı kısmında oluşan hasarı değerlendirebilecek durumda değil.” dedi.
Gece boyunca İsfahan nükleer tesisinde başka binaların da vurulduğunu ve ABD’nin saldırıda seyir füzesi kullandığını ifade eden Grossi, “Etkilenen yapılar arasında uranyum dönüşüm süreciyle ilgili bazı binalar da bulunmaktadır. Ayrıca bu tesiste, zenginleştirilmiş malzemenin depolanması için kullanılan tünellerin girişlerinin de vurulduğu görülmektedir.” açıklamasını yaptı.
Grossi, Natanz’daki tesisin de vurulduğunu belirterek, üç tesisin de çevresinde radyasyon seviyelerinde artış olmadığını bildirdi.
Nükleer tesislere saldırılmaması gerektiğine işaret eden UAEA Başkanı, bu tür eylemlerin, saldırıya uğrayan devletin sınırları içinde ve dışında radyoaktif sızıntılara neden olabileceğine dikkati çekti.
Grossi, askeri gerilimin tırmanmasının, insan hayatını tehdit ettiğini ve İran’ın nükleer silah elde etmemesini uzun vadede güvence altına alacak diplomatik çözümü geciktirdiğini vurguladı.
UAEA’nın çatışmayı bitirmek için üzerine düşeni yapmaya hazır olduğunu söyleyen Grossi, “Dünya genelinde daha fazla ülkede daha fazla nükleer silah olması, bizim güvenliğimizi artırmayacaktır.” değerlendirmesini yaptı.
“İsrail’in NPT’nin tarafı olmaması çirkin ve alaycı”
Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi, Nebenzia, ABD’nin İran’a yönelik hava saldırılarının ardından toplanan BM Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) konuştu.
ABD’nin söz konusu eylemlerini kabul etmenin, uluslararası toplumun bu alanda kaydettiği tüm ilerlemeleri çöpe atmak anlamına geldiğini belirten Nebenzia, İsrail’in Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nın (NPT) bir tarafı olmadığını ve İsrail’de, kapsamlı bir Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetim programının olmayacağını hatırlattı.
Nebenzia, bu durumun “çirkin ve alaycı” olduğunu kaydetti.
ABD’nin İran’a yönelik saldırılarını “sorumsuz, tehlikeli ve kışkırtıcı eylem” olarak niteleyen Nebenzia, ülkesinin söz konusu saldırıları “en kesin şekilde” kınadığını ifade etti.
Nebenzia, ABD’nin, İran’ın nükleer tesislerine bombardıman uçaklarıyla saldırmasının “uluslararası toplumun tutumuna karşı tam bir saygısızlık” olduğunu kaydederek, “Washington, İsrail müttefikinin çıkarlarını ilerletmek için, on binlerce Filistinli kadın, çocuk ve yaşlının öldürülmesine göz yummakla kalmayıp, tüm insanlığın güvenliği ve refahını da tehlikeye atmaya hazır olduğunu bir kez daha ortaya koydu.” değerlendirmesinde bulundu.
ABD’nin bu eylemleriyle “Pandora’nın kutusunu açtığını” dile getiren Nebenzia, “Bunun ne gibi yeni felaketler ve acılar getireceği kimse tarafından bilinmiyor.” ifadesini kullandı.
Nebenzia, UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi’nin “İran’ın nükleer altyapısına yönelik saldırıların öngörülemeyen sonuçlar doğurabileceği” açıklamasını hatırlatarak “(ABD’nin) Bölgedeki ve ötesindeki kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere çok sayıda insanın, sivillerin hayatlarına ve sağlıklarına yönelik tehditler ve radyolojik sonuçlar da umurunda değil.” dedi.
ABD’nin İran’a saldırmakla uluslararası hukuku hiçe saydığını vurgulayan Nebenzia, “(ABD’li BM temsilcilerinden) İran’a ağır bombalarla saldırılar yapılmamış gibi müzakere masasına dönmeye hazır olduklarına dair alaycı açıklamalar duyacağız.” değerlendirmesinde bulundu.
Nebenzia, ABD’nin 2003’te Irak’ı işgal etmesini hatırlatarak, “Bugünkü durum, 2003’te gördüğümüz durumdan özünde farklı değil. Bize masallara inanmamız isteniyor, bir kez daha Orta Doğu’da yaşayan milyonlarca insana acı çektirmek için.” dedi.
İngiltere’nin ve ABD’nin İran’a itidal çağrısında bulunmasını “ikiyüzlülük” olarak niteleyen Nebenzia, “Ama bu, hepsini geride bırakıyor. Bu, son birkaç gündür gerilimi tırmandıranların ikiyüzlülüğünün şaşırtıcı bir örneği.” diye konuştu.
İran’ın dünyada UAEA tarafından “en çok denetlenen” ülke olduğunu belirten Nebenzia, “İran’ı desteklemek yerine, bu ülkeyi siviller dahil bombalıyoruz. Bu bir ülke ve bunu yapan ülke, prensip olarak NPT’yi imzalamayı reddeden bir ülke” dedi.
Nebenzia, çatışmanın durmaması durumunda Orta Doğu’nun tüm uluslararası güvenlik sistemi için öngörülemeyen sonuçları olacak büyük çaplı bir çatışmanın eşiğine geleceğini vurgulayarak, “İsrail ve ABD’nin saldırgan eylemlerini derhal durdurmasını, tüm tarafların itidal göstermesini ve uluslararası diplomasi ve müzakere sürecine geri dönmesini talep ediyoruz.” ifadelerini kullandı.
BMGK’nin mümkün olan en kısa sürede şiddeti sona erdirmesi gerektiğini kaydeden Nebenzia, “Güvenlik Konseyi net ve ilkeli bir tutum sergilemediği takdirde şiddetin daha da tırmanması kaçınılmaz olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
