Sermaye piyasalarının başarılı bir şekilde faaliyet göstermesi için likidite ve fon arz-talep eden kurumların işlem yapması gereklidir. Piyasalarda likiditeyi artıran önemli faktörlerden birisi menkul kıymet ödünç alma ve verme işlemleridir. Ödünç veren tarafından menkul kıymet teslimi ile mülkiyet hakkı ödünç alana geçer. İlgili sermaye piyasası aracının ödünç veren tarafından mislen geriye alınması da menkul kıymet ödünç işlemleri olarak adlandırılır. Ödünç işlemi, menkul kıymetlerin belirlenen faiz ya da komisyon karşılığında geçici süreliğine verilmesi ile gerçekleşir.
Menkul Kıymet Ödünç İşlemleri Kimler Arasında Yapılır?
Menkul kıymetler ödünç işlemi nedir sorusuna yanıt arayan pek çok kişi bu durumun hangi taraflar arasında gerçekleştiğini merak eder. Menkul kıymetler ödünç piyasalarının temel katılımcıları, ödünç alan ve veren taraflardır. Ödünç alma ve verme işlemlerini gerçekleştiren katılımcılar; aracı, takas ve saklama hizmeti sunan kurumlardır.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Takas yükümlülüklerini yerine getirmek isteyen aracı kuruluşlar, bunu yapabilmek için menkul kıymet ödünç işlemleri yapar. Ödünç veren taraflar; emeklilik, yatırım ve sigorta fonları gibi menkul kıymetleri portföylerinde tutan kurumsal yatırımcılardır. Küçük ve büyük ölçekli tüm yatırımcılar, şartları karşılamak koşulu ile menkul kıymet ödünç alabilir.
Menkul Kıymet Ödünç İşlemleri Süreli midir?
Menkul kıymet ödünç işlemleri, taraflar arasında belirlenen sürelerde gerçekleştirilir. Bu süre zarfında ve belirlenen bir teminat karşılığında menkul kıymet bazında ödünç verilir. Taraflar arasında mutabık kalınan sürenin sonunda aynı cins ve miktardaki varlıklar geri ödenir. Belirlenen süre dolmadan geri ödeme yapmak ise ödünç alanın sorumluluğundadır.
Kıymetli madenler ile emir işlemlerinin geçerliliği, seans süreleri ile kısıtlıdır. Emri verilen ancak henüz gerçekleşmemiş olan işlemler, geçerli oldukları seansta değiştirilebilir ya da iptal edilebilir. Seans sonuna kadar müdahale edilmeyen emirler otomatik olarak iptal edilir. Bu noktada, işlem yapılan vade süresi referans alınır. 2 günden uzun vadeli işlem yapan kişilere, durum bildirim günlerinden önceki 2 günde kıymetli maden borç ve alacakları bildirilir.
Menkul Kıymet Ödünç İşlemlerinde Prim Karşılığı Yapılan Ödünç İşlemi Nedir?
Menkul kıymet ödünç işlemleri, taraflar arasında bir prim miktarı belirlenerek gerçekleştirilir. Bu durumda, ödünç alan tarafın ayrıca faiz ödemesine gerek kalmaz. Ödünç işlemlerinde prim miktarı taraflar arasında pazarlık yaparak belirlenir. Menkul kıymeti borç olarak veren taraflar, piyasa şartları ve ödünç alma taleplerine göre fiyat belirler. Prim karşılığı menkul kıymet ödünç alan taraf, borsada işlem yapılan her gün için hisse başına ödeme yapmalıdır. Piyasada menkul kıymet borçlanmaya olan talebin yoğun olduğu dönemlerde prim karşılığı yapılan ödünç işlemlerine ilgi artar.
