Yakın zamanda karşımıza çıkmış olmasına karşın kripto paraların tarihi aslında oldukça eskidir. Ortaya çıkışında rol alan büyük buluşların tarihi neredeyse 1980 yılına kadar dayanmaktadır. Ünlü kriptografi uzmanı Amerikalı David Chaum, eCash isimli bir elektronik parayı 1983’de bulmuş ardından 1990 yılına gelindiğinde DigiCash isimli bir elektronik para firması kurmuştur. Kör İmza teknolojisini kullanan bu şirket kripto para sistemlerinin temeli sayılmaktadır. Kripto para karamı ise ilk kez 1998 yılına gelindiğinde bilgisayar mühendisi Wei Dai’nin Çin’de b-money adlı sistemi icat etmesi ile başlamıştır. 2008 yılına gelindiğinde bütün dünyayı sarsan ekonomik krizin ardından merkez otoriteye güven azalmıştır. Bireylerin birikimlerini devlet ve banka gibi kuruluşların kontrolünden ve erişiminden uzak tutmak istemesi ile farklı yatırım yöntemleri arayışları ortaya çıkmıştır. İlk kripto para olan Bitcoin böyle bir küresel krizin ortasında doğmuştur. Gerçek kimliği hala bulunamayan Satoshi Nakamoto lakaplı bir kişi veya grup tarafından piyasaya sürüldüğü bilinen Bitcoin 2009 yılında ortaya çıkmıştır. Kripto para çeşitleri bu tarihten sonra dünya çapında gelişme göstermiş ve kademeli olarak artmaya devam etmiştir. 2021 ocak ayı itibari ile bilinen kripto para çeşitlerinin sayısı beş bini aşmıştır. Bu rakam 2021 Mayıs ayına gelindiğinde on bini geride bırakmıştır.
Kripto paralar, dijital, merkezi olmayan ve çevrimiçi para birimleridir. Kripto para ağları tıpkı online bankacılık sistemlerinde olduğu gibi güçlü kriptografi sistemleri ve matematiksel kodlar kullanarak kullanıcıları ve hesaplarını korumaktadır. Kripto parayı geleneksen online banka sistemlerinden ayıran Blockchain sistemi ile kullanıcıların hesapları birden fazla sanal bloklara kodlanarak güvence altına alınmıştır. Kripto parayı merkezi otoritelerden ayıran ve takip edilemez hale getiren de bu blok zinciri teknolojisidir. Blockchain’de bir bilgiye ulaşabilmenin tek yolu hesabın sahibi olmaktır. Blockchain sağladığı bu güvenlik altyapısı sebebiyle birçok ülkenin merkez bankaları da dahil olmak üzere, finansal kurumlarda ve kuruluşlarda uluslararası para transferleri için kullanılmaya başlanmıştır.
Ülkemizde kripto para tüm dünyada olduğu gibi hızlıca kitlesini oluşturmuştur. 2020 yılında bir araştırma platformunun yaptığı çalışmaya göre 4000 kullanıcı ile yürütülen tüketici araştırmasında %16 kullanım oranı ile Türkiye kripto para kullananlar arasında dördüncü sıraya yerleşmiştir. 2021 yılı itibari ile Türkiye’de kripto para kullanan kişilerin sayısı 3 milyonu geçmiştir. Dünyadaki birçok ülkeden sonra Türkiye de kripto para kullanımına sınırlama getiren ülkelerden biridir. TCMB tarafından hazırlanan 30 Nisan 2021 tarihli yönetmeliğe göre Türkiye’de kripto varlıklar mal ve hizmet satın alabilmek için kullanılamamaya başlamıştır. Bu fiilen yasaktır. Kripto para alış satışına bir sınırlama getirmese de “Kripto varlıkların bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabii olmaması, merkezi bir muhatabının bulunmaması, piyasa değerinin aşırı değişiklik göstermesi, anonim yapıları dolayısıyla yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz kullanılabilmesi, işlemlerin geri döndürülemez nitelikte olması” ifadeleri ile kripto para ile mal ve hizmet alış satışları sınırlandırılmıştır.
Bitcoin ve kripto para üreticiliği yani kripto para madenciliği yapmak suç değildir. Yasal olmayan bir durum söz konusu değildir. Eğer bireysel hesaplarınıza düzenli para girişi olduğu maliye tarafından tespit edilirse gerekli hallerde hesap dökümleriniz talep edilecektir. Bu durumda hesap dökümlerinizi kanıt niteliğinde kullanabilirsiniz. Günümüzde her şey dijitale kaydığı gibi para sistemlerinin de dijital dünyada kendine yer bulması oldukça normaldir. Yatırımcıların ve bireysel kullanıcıların vakit kaybetmeden kripto para konusunda bilgi sahibi olması ve kullanmayı öğrenmesi kendi yararlarına olacaktır. Bir gün tüm para piyasalarının dijital para dünyasına dönmesi beklenmektedir.
borsaon.com bu yazısında kripto para tarihi ile ilgili bilgi verdi.
