Hisse geri alımı, şirketlerin paylarının değerini artırmak için piyasalarda işlem gören hisselerini toplamasıdır. Kavrama dair detaylı bir açıklama yapmadan önce hisselerin şirketler için ne anlama geldiğinden bahsetmek yararlı olabilir. Payları açık piyasalarda işlem gören şirketler, özsermayesini artırmak ve finans kaynağı sağlamak için hisse senedi ihraç eder. Hissedarlar da sahip oldukları pay oranında şirketin bazı haklarında söz sahibi olur. Şirketler, hisselerindeki değer düşüşlerine ve büyüme rakamlarına bağlı olarak ihraç ettikleri bu payları geri alma hakkına sahiptir. Bu geri alımlar, piyasadan ya da doğrudan hissedarlardan gerçekleştirilir.
Hisse Geri Alımı Neden Yapılır?
Payları piyasalarda işlem gören şirketlerin öncelikli amaçlarından biri hisselerinin değerini korumaktır. Ancak piyasalardaki dalgalanmalar, yatırımcıların şirket hakkındaki olumsuz görüşleri ve diğer etkenlere bağlı olarak hisselerde değer kayıpları yaşanabilir. Söz konusu dönemlerde şirketler, piyasalardaki veya hissedarlardaki paylarını geri alarak mevcut hisselerinin değerini korumayı hedefler. Şirketlerin hisse geri alımı yapmasına neden olan diğer hususlar ise şu şekildedir:
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
- Hissedarlara nakit desteği sağlamak
- Hisselerin fiyatında yaşanan aşırı oynaklığı azaltmak
- Payların kontrolünün rakiplerin eline geçmesini önlemek
- Kasada atıl duran nakdi değerlendirmek
- Şirketin hisselerine olan güveni tazelemek
Hisse geri alımının şirketin EPS’si yani hisse başına kârı üzerinde kayda değer bir etkisi bulunur. Hisse başına kâr, şirketin piyasadaki rakiplerine kıyasla elinde bulundurduğu mali gücü ve performansı gösterir. Bu nedenle yatırımcıların şirketleri tercih etme süreçlerinde önemli bir rol oynar. EPS değerine toplam kârın dolaşımdaki hisse sayısına bölünmesiyle ulaşılır. Toplam kârda bir değişim olmazken açık piyasada işlem gören hisselerin sayısı arttığında söz konusu değer azalır.
Hisse Geri Alım İşlemi Nasıl Yapılır?
Hisse geri alım işlemlerine dair tüm süreçler, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenen mevzuata göre yürütülür. Bu düzenlemeye göre geri alıma konu olan payların borsada işlem görme niteliğine sahip olması gerekir. Ayrıca hisse geri alımının belirli bir süreliğine yetki verilen yönetim kurulu tarafından yapılacağı belirtilir. Buna ek olarak mevzuatta söz konusu işlemin nasıl yapılacağına dair detaylar da yer alır. Hisse geri alımı şu yöntemlerle gerçekleştirilir:
- Şirketler, hissedarlara hangi tarihte ve fiyatta geri alım yapacağını teklif olarak bildirir. Bu fiyatın makul olması, hissedarların teklifi kabul etme olasılığını artırır.
- Doğrudan piyasa üzerinden de hisse geri alımı yapılabilir. Bu yöntemde şirket, aracı kurumla anlaşarak belirli bir tarihte hisselerini toplamayı talep eder. Ancak bunun için belirlenen bir limit bulunur.
- Hızlandırılmış hisse geri alım programlarında piyasadaki paylar yatırım bankaları aracılığıyla toplanır.
- Uzlaşmalı geri alımda şirketler, hisselerinin büyük bir bölümünü elinde bulunduran rakiplerine teklif götürür. Bu yöntemde şirketlerin payları için ederinden daha fazla ödeme yapmak zorunda kaldığına rastlanır.
Bir diğer yöntem de sentetik hisse geri alım programıdır. Bu programlarda şirketler, hissedarlarına satış opsiyonu verir. Hissedarlar ise paylarda bir değer kaybı olması durumunda daha önce belirlenen fiyatlar üzerinden elindeki hisseyi şirkete geri satma hakkı elde eder.
Hisse Geri Alım İşleminin Etkileri Nelerdir?
Hisse geri alımının etkilerini bir örnek üzerinden açıklamak daha faydalı olabilir. Örneğin 30 dolardan 100.000 hisse ihraç eden bir şirket, bu işlemden 3 milyon dolarlık özkaynak elde eder. Ekonomide yaşanan bir gerileme ya da şirket hakkında olumsuz haberlerler çıkmasıyla panik satışları başlar ve hisse başına değer 25 dolara kadar düşer. Bu durumda şirket hem gelecekteki özkaynağını artırmak hem de hissedarlarda sinyal etkisi oluşturmak için bir miktar hissesini geri alır. Piyasalardaki hareketlenme azaldığında aynı hisseleri 30 dolardan daha fazla yüksek bir değerle yeniden ihraç eder. Böylece şirket, özsermayesini artırırken hisselerine olan güveni de tazeler.
