Eski Uluslararası Para Fonu (IMF) Başekonomisti Gita Gopinath, küresel ekonominin geleceğine dair çarpıcı uyarılarda bulundu. The Economist dergisi için kaleme aldığı makalesinde Gopinath, dünya ekonomisinin tehlikeli bir şekilde Amerikan borsalarındaki performansa bağımlı hale geldiğini ve olası büyük bir piyasa düzeltmesinin küresel çapta eşi benzeri görülmemiş bir servet kaybına yol açabileceğini belirtti.
Gopinath’a göre, teknoloji hisseleri ve yapay zekâ iyimserliğiyle 2023’ten bu yana rekorlar kıran ABD borsaları, 2000 yılındaki dot-com balonunun öncesine benzer bir aşırılık dönemi yaşıyor. Eğer 2000’deki çöküş büyüklüğünde bir düzeltme gerçekleşirse, Amerikan hanehalkı 20 trilyon dolar, yabancı yatırımcılar ise 15 trilyon dolar kaybedebilir. Toplamda 35 trilyon dolara ulaşacak bu kayıp, küresel Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın (GSYİH) yaklaşık beşte birine denk geliyor.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Servet kaybı ve ekonomik büyüme tehlikesi
Gopinath, bu büyüklükteki bir şokun ekonomik etkilerine de şöyle dikkat çekiyor:
“Tüketim büyümesi şimdiden zayıf. Bu ölçekte bir şok, tüketimi yüzde 3,5 puan, GSYİH büyümesini ise 2 puan azaltabilir.”
Dolara güven zedeleniyor ve kırılganlık artıyor
Uzman ekonomist, en büyük riskin ABD’ye yönelen aşırı sermaye bağımlılığı olduğunu ifade ediyor. Özellikle Avrupa ve Asya’daki yatırımcıların güçlü dolar seyrinden faydalanarak trilyonlarca doları ABD piyasalarına aktarması, herhangi bir düşüşün küresel ekonomide büyük yankı uyandırmasına neden oluyor.
Gopinath, tarihsel olarak kriz dönemlerinde “güvenli liman” işlevi gören doların bu kez aynı rolü üstlenemeyebileceği uyarısını yapıyor. ABD kurumlarının bağımsızlığına dair artan endişelerin, uluslararası yatırımcıların dolara olan güvenini zedelediğini vurguluyor.
Ek olarak, ABD’nin yüksek kamu borcu, artan tarifeleri ve Çin ile tırmanan ticaret gerilimleri, olası bir çöküşte mali teşvik olanaklarını kısıtlıyor. Gopinath, 2000’deki dot-com çöküşünün kısa süreli bir durgunluk yarattığını, ancak mevcut tablonun çok daha kırılgan olduğunu belirterek “Bu kez çok daha fazla servet risk altında ve politika alanı çok daha dar.” ifadelerini kullandı.
Büyüme dengesizliğine çözüm çağrısı
Gopinath, küresel ekonomiyi bu bağımlılıktan kurtarmak için ABD dışındaki ekonomilerin büyümelerini güçlendirmesi gerektiğini savunuyor. Sorunun “ticaret dengesizliği değil, büyüme dengesizliği” olduğunu vurgulayan Gopinath, özellikle Avrupa’nın tek pazar entegrasyonunu tamamlaması ve yeni inovasyon alanları oluşturması gerektiğini ifade etti.
Makalesini, “Dünya ekonomisi çok dar temeller üzerine kurulu. Eğer diğer bölgeler büyüme üretemezse, bir sonraki çöküş küresel refahı yıllarca sarsabilir,” sözleriyle tamamladı.
