ABD Merkez Bankası (Fed) hafta içerisinde gerçekleşen para politikası toplantısında politika faizini beklendiği üzere çeyrek puan (25 baz puan) indirerek yüzde 4–4,25 seviyesine çekti. ABD Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) üyelerinin çoğunluğu, ekim ve aralık toplantılarında da faiz indirimi bekliyor ve 2026’da para politikasında serbestleşmenin devam etmesini öngörülüyor.
MarketWatch’un haberine göreyse, Fed yönetimi aşırı güvercin bir tutum sergiliyor ve gelecek yıl faiz artırmak zorunda kalma riskini alıyor olabilir.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Fed neden faiz indiriyor?
Fed’in bu ay faiz indirimi döngüsüne başlanması üç temel değerlendirmeye dayanıyor:
Birincisi, manşet istihdam verilerindeki kötüleşme. Son üç ayda Amerikan ekonomisi aylık ortalamalarda sadece 29.000 net yeni istihdam üretti ve haziran ayındaki istihdam rakamları da daralma belirtecek biçimde revize edildi. Söz konusu veriler işgücü piyasasının zayıfladığına dair ciddi bir işaret.
İkincisi, manşet enflasyonun Fed’in hedeflerine doğru, ancak yavaş bir şekilde ilerliyor olması.
Üçüncüsü, Fed’in politika faizi ile ekonomik büyümeyi engellemeyecek seviyedeki faiz oranı arasındaki mesafenin önemli ölçüde fazla olması. Fed, nötr faiz oranı olarak adlandırılan bu hayali noktanın yüzde 3’e yakın bir yerlerde olduğunu tahmin ediyor.
3 varsayım da hatalı
Ancak MW yazarı Michael R. Strain’e göre, bu üç noktada da yanılıyor olabilir
ABD’deki istihdam artışlarının ülkedeki göçmen sayısında görülen ani değişiklikler nedeniyle yorumlanması zor. Nüfus artışına ayak uydurmak için gereken aylık net yeni istihdam sayısının 50.000’in altında olması muhtemel. Gelecekte net göç akışlarındaki değişiklikler, aylık net istihdam artışının sıfırın altına düşmesini gerektirecek şekilde yorumlanabilir. Diğer bir deyişle ABD’deki işgücü piyasasının nüfus değişiklikleriyle uyumlu kalması için net iş kaybı gerekebilir.
ABD işsizlik oranı hem göç kaynaklı değişiklikleri hem hesaplamada hem de paydasında dikkate alır. Dolayısıyla Strain’e göre manşet istihdam verilerini hesaplanmasının zorlaştığı bir ortamda işgücü piyasasının sıkılığını ölçmenin en iyi yolu bu gösterge olabilir. Ağustos ayı işsizlik oranı ise yüzde 4,3 seviyesinde ve geçen yılın aynı dönemine göre yalnızca 10 baz puan (0,10%) artmış durumda.
Ücretlerdeki artışlar da işsizlik oranına benzer bir görünüm sergiliyor: Artışlar güçlü olsa da zamanla yavaşlama eğiliminde. Bu da gösteriyor ki, ana bordro verileri aslında işgücü piyasasının arz yönüyle ilgili olarak, işletmelerin işçi talebinden daha fazla bilgi sunuyor.
Fed’in öne sürdüğü gibi iş gücü piyasasının belirgin biçimde kötüleşebilmesi için işten çıkarılan çalışan sayısının artması gerekirdi. Ancak aylık işten çıkarmalar geçen yıl boyunca sabit kaldı. Ayda 1,8 milyon olan işten çıkarmalar 2019’daki güçlü işgücü piyasasıyla yaklaşık aynı seviyede.
Manşet enflasyona gelindiğinde ise Strain kendisinin bile Fed’den daha fazla endişelendiğini belirtiyor. Fed, 2021’de enflasyon tehdidini fark etmekte geride kalmıştı, ancak 2022’deki agresif yanıtı sayesinde temel enflasyon o sonbaharda düşmeye başladı. Kişisel tüketim harcamaları (PCE) üzerinden ölçülen çekirdek enflasyon, 2022 baharından 2024 baharına kadar yaklaşık 3 puan geriledi.
Ancak son bir yılda çekirdek PCE enflasyonu iyileşmedi, Nisan 2024–Nisan 2025 döneminde yalnızca 28 baz puan (0,28%) düştü. Endişe verici biçimde, çekirdek PCE enflasyonu yaz aylarında arttı ve temmuzda yüzde 2,9’a yükseldi. Bu Fed’in hedefinin oldukça üzerinde ve ters yönde bir hareket.
Bu temel enflasyon artışı, artan tarifeler nedeniyle tek seferlik fiyat artışlarından kaynaklanıyor olabilir. Ancak toplam talebin ana belirleyicisi niteliğindeki tüketici harcamaları güçlü. Ağustos ayına ilişkin perakende satış verileri, tahminlerin üzerinde ve yıllık bazda %5 artış gösterdi.
Bu güç, ekonomik tahminlerde de görülüyor. Goldman Sachs ekonomistleri, ABD ekonomisinin bu yıl yüzde 2,5 büyüme göstereceğini tahmin ediyor. Atlanta Fed mevcut çeyrekte %3,3 büyüme öngörüyor. Bu tahminlerin her ikisi de sürdürülebilir bir ekonominin büyümenin üzerinde ve fiyatlarda yukarı yönlü baskı oluşturuyor.
İş gücü piyasası, fiyat enflasyonu, tüketici harcamaları ve genel ekonomik faaliyet göz önüne alındığında, %4,4 federal fon faiz oranı, tüketicileri ve işletmeleri önemli ölçüde sınırlamıyor gibi görünüyor. Dolayısıyla MW yazarına göre, Fed’in nötr faiz tahmini de yanlış.
Amerikan ekonomisindeki talebi yeterince yavaşlatmak için politika faizinin %4’ün üzerinde olması gerekiyor. Ancak Fed, bu yıl faiz oranını yüzde 3,6’ya düşürmeyi ve 2026’da faiz indirimlerine devam etmeyi planlıyor. Bu durum, hâlihazırda güçlü olan iş gücü piyasasını sıkılaştırabilir ve enflasyonun daha hızlı artmasına yol açabilir. Strain’e göre bu ihtimal gerçekleşirse, Fed bu yıl faizi indirip 2026’da tekrar artırmak zorunda kalacak.
Fed’in politikaları 2008’de kaldı
Tüm bu gelişmelere bir de ABD Başkanı Donald Trump’ın Fed’in siyasi bağımsızlığına yönelik devam eden tehditleri eklendiğinde, durum daha da endişe verici hâle geliyor. FOMC üyelerinden biri, 2025 sonunda beş ek faiz indirimi bekliyor. Bu beş faiz indirimi federal fon faizini yüzde 3’ün altına çekebilir. Diğer Fed atamaları da benzer görüşte olursa, enflasyonist baskılar daha da artabilir ve Fed’in gelecek yıl faiz artırmak zorunda kalma olasılığı yükselir.
Fed, 2008 Küresel Finans Krizi sırasında uyguladığı yol haritasını tekrarlıyor gibi görünüyor. Ancak 2008 Krizi sonrası zayıf iş gücü piyasası ve o yıllardaki düşük nötr faiz oranı bugünle eşleşmeyebilir. Zira MW yazarına göre, bugünün ekonomisi oldukça farklı ve Fed, enflasyonun geri dönüşüne karşı yürütülen daha güncel savaşı henüz kazanabilmiş değil.
