Fed’in enflasyon hedefinde bir değişikliğe gitmemesi halinde faiz oranlarında artırıma gitme ihtimalinin hâlâ masada olduğu düşünülüyor.
ABD’de uzmanlar, Fed’in enflasyonu yüzde 2 seviyesine düşürme hedefinde ısrarcı olması durumunda, faiz oranlarını artırmak zorunda kalabileceğini öne sürüyor.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
ABD’de çok erken bir parasal genişlemenin enflasyonu yeniden alevlendirmesi ve Fed’in faiz oranlarını yeniden artırmasını gerektirmesi bekleniyor.
Endişeli bekleyiş
Ekonomist Peter Morici’nin MarketWatch’ta yer alan makalesi, Fed’in faiz artırım olasılığının hâlâ geçerli olduğunu vurguluyor. Morici, “Yatırımcılar, ABD enflasyonunun daha da düştüğüne ve Fed’in yakında faiz oranlarını düşüreceğine dair işaretler umuduyla Mayıs ayı tüketici fiyatları endeksi raporunu ve Fed’in bugün açıklayacağı faiz oranı kararını endişeyle bekliyor” diyor.
Nisan ayındaki düşük enflasyon haberi, yatırımcılara S&P 500 Endeksi’ni yeni zirvelere taşıma konusunda ilham verirken, 10 yıllık ABD Hazine tahvili getirisi keskin bir düşüş yaşadı. Bu yükseliş olumlu gibi dursa da, borsanın enflasyon verisine aşırı tepki verdiği görülüyor. ABD ekonomisi Fed’in yıllık yüzde 2 enflasyon hedefine hâlâ pek yakın değil. Nisan ayında TÜFE Mart ayına göre yıllık bazda yüzde 3,8 oranında artış gösterdi. Bu, 2024’ün ilk çeyreğinde açıklanan yüzde 4,6‘lık oranın altında, ancak önceki 12 ayın ortalaması olan yüzde 3,4‘ün de üzerinde.
Geçen yıl boyunca, fiyatlardaki aylık değişiklikler hızla yukarı yönlü sıçramıştı. Gıda ve enerji hariç, çekirdek fiyatlar mart ayından nisan ayına kadar yüzde 3,6 oranında arttı; bu, aydan aya değişimlere ilişkin 12 aylık ortalamayla aynıydı.
Enflasyonla mücadele geçmişi, Fed’in enflasyon birkaç ay boyunca yüzde 2 hedefine ulaşana kadar faiz oranlarını düşürmemesi gerektiğini gösteriyor. Politikanın çok çabuk gevşetilmesi muhtemelen enflasyonu yeniden alevlendirecek ve Fed’in faiz oranlarını yeniden artırmasını gerektirecek.
Konut piyasasının etkisi
Konut hizmetleri, TÜFE’nin yüzde 36‘sını oluşturuyor ve politika yapıcılar, sektör anketlerinde kaydedilen daire kiralarındaki düşüş ivmesinde görülen artışların konut enflasyonunu düşüreceğini tahmin ediyor.
Ancak barınma bileşeninin aslan payı, sahibi tarafından kullanılan evlere atfedilen kiralardan oluşuyor; yani ev sahiplerinin mülklerini kiralayarak elde edebilecekleri tahmini kiralardan. Küresel mali krizden bu yana, yeni ev inşaatının hızı ise yavaşladı. Geçen yıl, daha yüksek ipotek oranlarına rağmen evlerin yeniden satış fiyatları yüzde 7 oranında arttı. TÜFE’nin barınma payı ise geçen yıla göre yüzde 5,5 oranında arttı ve bu durumun yüksek enflasyonun önündeki en büyük engel olduğu görülüyor.
Konut dışındaki hizmetler ise TÜFE’nin yüzde 25’ini oluşturdu ve yüzde 5,1 oranında artış gösterdi. Bunlar emek yoğun alanlar olduğu için fiyatlar ücretlere oldukça duyarlı oluyor. İş gücü piyasası artık çok sıcak olmasa da Mayıs ayında ekonominin hâlâ 272.000 yeni iş eklediği gözlendi.
Fed politikası, yeteri kadar sıkı olmadı
Enflasyon Mart 2022’de yüzde 8,5 seviyesine ulaştı. Fed sonuçta federal fon faizini yani bankaların birbirlerinden rezerv borç almak için aldıkları gecelik faiz oranını yüzde 5,3‘e, yani zirve enflasyonun yaklaşık yüzde 62‘sine yükseltti. Eski Fed Başkanı Paul Volcker ise, 1980’de yüzde 14,6‘ya yükselen enflasyonla uğraşırken, hedef faiz oranını yüzde 19,1‘e kadar çıkarmıştı.
İşleri karmaşık hale getiren ise Başkan Joe Biden’ın mali politikalarının enflasyonist bir eğilime sahip olması. Kongre Bütçe Ofisi, federal açığın pandemi öncesindeki yüzde 4,6 seviyesinden bu yıl yüzde 5,6 ve 2025’te yüzde 6,1 seviyesinde olacağını tahmin ediyor. Uluslararası Para Fonu, bu daha büyük açıkların enflasyona yaklaşık yarım puan eklediğini tahmin ediyor.
Biden’ın iklim değişikliği gündeminin de benzer sonuçları bulunuyor. Yeni bir klima kurmanın maliyeti binlerce dolar artmış durumda. Genel olarak, yeni enerji tasarrufu ve emisyon standartlarına uyum, yeni ev fiyatlarının tahminen 31.000 ABD Doları’na yükselmesine neden oluyor.
Biden’ın eski Başkan Donald Trump’ın politikalarının çoğunu geri almasıyla sağlanan son göç dalgası, 2023’te istihdamın ayda yaklaşık 250.000 kişi artmasına olanak tanıdı. Önceki göç rejimi altında sürdürülebilir hız yaklaşık 100.000 kişi civarında olacaktı.
Tüm bu ek işçiler ise barınabilecekleri bir daire arıyor. Örneğin, New York City’deki daire boşluk oranının yüzde 1,4 gibi tarihi düşük bir seviyede olması da sürpriz değil.
Devasa harcamalar ve yardım paketleri
Üstelik Ukrayna, İsrail ve Tayvan için yakın zamanda onaylanan 95 milyar dolarlık yardım paketi ve Biden’ın öğrenci borcuna ilişkin ek 475 milyar dolarlık bağışlama programının da federal açığı artırmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Şimdi iki partiden oluşan ABD senatörlerinden oluşan bir grup, Pentagon’un Çin ve Rusya’nın askeri yeteneklerine ayak uydurmak için yapay zekaya yılda ek 32 milyar dolar harcamasını öneriyor.
2025 yılı sonunda, 2017 Vergi Kesintileri ve İş Kanunu’nun kişisel vergi hükümlerinin çoğunun süresi dolacak. Çok az gözlemci bunların tamamen sona ermesine izin verilmesini bekliyor ve diğer vergileri artırmadan bu sürenin uzatılmasının 10 yıl içinde 4,8 trilyon dolara kadar maliyeti olabileceği tahmin ediliyor.
Daha büyük açıkların yarattığı toplam talep ve enflasyona yönelik teşviklerin artacağını varsaymak yanlış bir bakış açısı değil gibi duruyor. Sıradan insanlar bunu gündelik hayatlarında da yaşıyor; gıda ürünleri son otuz yıldır aile gelirlerinin en büyük payını alıyor ve düşük ücretli işçiler gıda güvensizliğiyle mücadele ediyor.
Konferans Kurulu, Michigan Üniversitesi ve New York Federal Rezerv’i tarafından izlendiği üzere gelecek yıl enflasyona ilişkin tüketici beklentileri ortalama yüzde 4 civarında seyrediyor. Bu ortamda Fed’in para politikasını gevşetmekten bahsetmemesi, aksine, faiz oranlarının daha da yükselmesi gerekebileceğini kabul etmesi gerekiyor.
