Çapa, özellikle finans sektöründe sıkça karşılaşabileceğiniz terimlerden bir tanesidir. Bu terim, halk arasında ”çıpa” adıyla da bilinir. Bir ülke ekonomisi ile ilgili kararların verilme aşamasında baz alınan iktisadi büyüklükleri tanımlar.
Gemi, çapanın atıldığı yere kolayca sabitlenir ve sürüklenmeden orada kalır. Bu sayede geminin sabit bir şekilde kalacağını bilinir. Finans sektöründeki terim de buna benzetilebilir. Merkez Bankası, farklı türdeki çapaları kullanarak piyasadaki belirsizliği ortadan kaldırmaya çalışır. Tercih edilen büyüklükler, iş dünyasındaki beklentileri karşılamaya yöneliktir. Ülkede, ekonomi ile ilgili kararların verilme sürecinde büyük bir rol oynar. Çapa nedir sorusunun cevabı bu şekilde açıklanabilir.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Merkez Bankası; ülkenin ekonomik durumuna göre döviz kuru, enflasyon, büyüme ya da faiz oranını çıpa olarak kullanabilir. Merkez Bankası’nın en önemli hedefi, ülkedeki fiyat istikrarını sağlamaktır. İlgili kurum, ülkenin ekonomik durumuna bağlı olarak bir enflasyon oranı açıklar. Açıklanan enflasyon oranı doğrultusunda çeşitli politikalar izlenir. Merkez Bankası, bu uygulamada enflasyonun kendisini çapa olarak kullanır. Ülkede fiyat istikrarını sağlamak için döviz kuru ya da faiz çıpalarını kullanmak da mümkündür. Çapa çeşitlerini aşağıda bulabilirsiniz.
Döviz Kuru Çapası
Döviz kuru çapasında bir ülkenin parası, düşük enflasyona sahip olan başka bir ülkenin nakdine endekslenir. Bu kavram, sabit kur rejiminin uygulandığı bir ülkede yerli ve yabancı para arasındaki pariteyi ifade eder. Merkez Bankası, kur ile ilgili taahhütte bulunarak ekonomideki beklentiyi dengelemeye çalışır. Ücret artışları, fiyatlar ve yatırımlar belirlenen kur politikasından etkilenir.
Faiz Çapası
Faiz çapasının işleyiş biçimi ise biraz daha farklıdır. Merkez Bankası, bir ülkedeki üretim seviyesini kontrol etmek amacı ile faiz hedefi koyar. Bu sayede enflasyon hedefine uygun bir yol izlenir. Ülkedeki üretim ve tüketim seviyesinin dengelenmesi amaçlanır. Merkez Bankası’na duyulan güven, çapa politikalarının başarıyla tamamlanmasında büyük bir rol oynar. İlgili kuruma güven duyulmadığında, seçilen değerlerin ekonomik beklentileri karşılamadığı görülür.
Çapanın Etkileri Nelerdir?
Merkez Bankası, uyguladığı politikalar aracılığı ile uzun dönemde fiyat istikrarı sağlamayı hedefler. Bu durumda kurum, kısa sürede etki gösteren büyüklükleri hedefleyerek amacını gerçekleştirmeye çalışır. Tercih edilen büyüklük türleri, ekonomik beklentileri karşılayarak para politikasındaki belirsizlikleri ortadan kaldırır.
Çıpaların temel görevlerinden biri, Merkez Bankası’nın uygulayacağı politikalar hakkında güvenilir bilgi vermektir. İdeal bir çıpanın ise belirli özelliklere sahip olması gerekir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Uygulanacak çıpa türü, Merkez Bankası’nın tekelinde bulunmalıdır. Bu sayede kurum hedeflerini hem rahatça kontrol altında tutabilir hem de denetleyebilir.
- Çıpanın rahatça takip edilebilmesi ve ülkedeki vatandaşlar tarafından anlaşılabilir olması gerekir.
Çapa, sonuçları bakımından bir ülkenin ekonomisi hakkında alınacak kararları doğrudan etkiler. İş dünyasının beklentilerini yönetmeyi amaçlar. Piyasadaki belirsizliği gidererek ekonomik verileri dengede tutar.
