ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump 20 Ocak’ta (bugün) yeniden Beyaz Saray’daki görevine başlayacak. Trump’ın ikinci döneminde 2017 yılındaki vergi indirimlerini kalıcı hale getirmek, yıllardır devam eden ABD göç krizini çözmek, Çin’in yükselişinin yarattığı zorluklarla yüzleşmek, ABD ordusunu güçlendirmek, gümrük vergisi tarifeleri ve zorlu müzakereler yoluyla dünya ticaretini yeniden şekillendirmek gibi büyük planları var.
Trump’ın politikalarını en uygun koşullarda uygulamaya sokması kolay olmayacak. Ancak MarketWatch’un haberine göre, ABD Kongre Bütçe Ofisi’nin (CBO) cuma günü yayınladığı bir rapor dünyanın en büyük ekonomisindeki bütçe açıklarının yeni bir rekor kıracağını gösteriyor. Üstelik Trump’ın uygulayacağı politikalar da bütçenin sınırlandırılmasına yönelik değil.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
CBO ABD’nin 2025 bütçe açığının 1.9 trilyon dolar olacağını açıkladı. Bu rakam ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasının %6,4’ü seviyesinde. Bu iki rakam da ABD’nin bütçe açığının bir savaş zamanı, pandemi veya resesyon dışında rekor seviyelere ulaşacağını belirtiyor. Bütçe açığının 2035’te ise 2.7 trilyon dolara çıkması bekleniyor.
Medicaid, Medicare ve sosyal güvenlik gibi programlara yapılan zorunlu harcamaların gelirlerden daha hızlı bir biçimde artması federal borçların da artışını hızlandırıyor.
Kamu tarafından tutulan federal borç, toplam ekonominin payı olarak, II. Dünya Savaşı’nın son günlerinde belirlenen önceki rekor olan %106.1’i, Trump’ın görevdeki son yılı olan 2029 yılına kadar aşacak. Kongre Bütçe Ofisi’nin (CBO) tahminlerine göre, bu oran 2035 yılına kadar GSYİH’nın %118’ine ulaşarak yükselmeye devam edecek.
Bu durumun ekonomik ve siyasi sonuçları, yeni yönetim için ciddi olabilir.
MW haberine göre daha küçük bir hükümet bütçe açığını savunan Peter G. Peterson Vakfı’nın CEO’su Michael A. Peterson, ABD ekonomisi için “Herhangi bir tanıma göre, sürdürülemez bir mali yoldayız” uyarısında bulunuyor.
Peterson, ABD Merkez Bankası (FED) politika faizlerini düşürürken tahvil faiz oranlarının son zamanlarda artma eğiliminin, “gelecekte ortaya çıkabilecek tahvil ve enflasyonla ilgili piyasa endişeleri” yansıttığını ve “olağandışı bir dinamik” yarattığını söyledi.
Ekonomistler, Kovid pandemisinin ardından yaşanan enflasyon patlamasının kısmi itici güçlerinden biri olarak aşırı seviyelere gelen ABD hükümet bütçe açıklarını gösteriyor. Bütçe açıkları ekonomistlere göre aynı zamanda Joe Biden’ın ikinci döneminde seçilmemesinin önemli sebeplerinden biri.
Aynı bütçe açıkları FED’in faizleri düşürme planlarını da rayından çıkarabilir. Üstelik düşük faiz politikası ABD’nin seçilmiş başkanı Trump tarafından da güçlü bir biçimde destekleniyor.
Bank of America Ekonomisti Claudio Irigoyen, cuma günü yayınladığı bir notta, FED’in yakın zamanda faiz oranlarını tekrar düşüremeyeceğine inandığını açıkladı. Ekonomist bunun önemli bir nedeninin tarihi seviyelere ulaşan bütçe açıkları olduğunu belirtti.
Irigoyen Trump’ın önerdiği politikaların düşük faiz oranlarını daha da zorlaştıracağı uyarısında bulunuyor.
“Trump ekonomisi 2.0’ın hem ABD’de hem de dünyanın geri kalanında etkisi konusunda önemli bir belirsizlik var” diyen ekonomist ‘korumacı politikaların’ daha yüksek enflasyon beklentilerini körükleyeceğini, Trump’ın 2017 vergi indirimlerini uzatmak için 5 trilyon dolardan fazla ek harcama planına ihtiyaç duyacağını ve ‘aşırı mali teşviklerin’ enflasyonun ateşini körüklemekten başka bir işe yaramayacağını söyledi.
Yeni Trump yönetimi bütçe açıkları sebebiyle daha farklı bir sorunla da karşı karşıya kalabilir. Bütçe açıkları ABD hükümetinin zorunlu harcamaları finanse edebilmesi için daha verimli olabilecek özel sektör faaliyetlerinden uzaklaşmasına sebep olabilir.
Trump yönetimi enerji üretimine ve gelişmekte olan yapay zeka sektörüne yapılan yatırımları teşvik etmek istiyor. Ancak yatırımcılar bu parayı yeni girişimlere harcamak yerine Amerikan devlet tahvillerini satın almak için harcayabilir. Bu da artan bütçe açıklarının özel sektör harcamalarını köreltme risklerini gözler önüne seriyor.
CBO harcanan her bir dolarda özel yatırımların payının 33 sente düştüğünü, özel sektör harcamalarındaki düşüşün etkilerinin muhtemelen daha yavaş bir ekonomi ve ücret artışı üzerinden görüleceğini tahmin ediyor.
Cumhuriyetçiler de bu sorunun farkında ve yeni kurulacak ‘Hükümet Verimlilik Bakanlığı’ aracılığıyla ve Medicare ve Medicaid gibi sağlık sistemi programlarından yapılacak kesintilerle trilyonlarca dolarlık tasarruf sağlama çabalarını değerlendiriyorlar. Ancak siyasi açıdan acı verici sonuçlar doğuracak bu kesintiler gerçekleşse bile Trump’ın dev vergi indirimlerinin maliyetini karşılaması pek olası değil.
BofA’dan Irigoyen en iyi senaryoda bile Trump ve Kongre’deki müttefiklerinin ABD’nin bütçe açığının GSYİH’ya oranının %6’dan %4’e indirilebileceğini öngörüyor.
Ekonomist bunun önemli bir ilerleme olacağının altını çizse de yükselen bütçe açıklarının ekonomik yükünü ne kadar hafifleteceğinin bilinmediğini de sözlerine ekledi.
