ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergisi politikaları küresel ticaret sistemini derinden sarstı. Ancak, bu politikanın beklenen sonuçları vermemesi halinde, Trump yönetiminin daha agresif taktiklere başvurabileceği, ABD dolarının küresel ticaret ve finans sistemindeki merkezi konumundan faydalanabileceği endişesi artıyor. Bu endişeler, doların dünya rezerv para birimi olması ve ABD’nin küresel finans üzerindeki tartışılmaz ağırlığı düşünüldüğünde, pek de yersiz sayılmaz.
Trump yönetiminin gümrük vergileri dışında kullanabileceği çeşitli finansal silahlar mevcut. Bunların başında, Federal Rezerv’in (FED) yabancı merkez bankalarına sağladığı dolar fonlama hatlarının kesilmesi tehdidi geliyor. Bu swap hatları, piyasaların krize girdiği ve yatırımcıların dolara sığındığı dönemlerde hayati bir can simidi işlevi görüyor. Bu hatların kesilmesi, ABD dışındaki trilyonlarca dolarlık kredi piyasasını derinden etkileyebilir, özellikle Avrupa, Japonya ve İngiltere’deki bankaları zor durumda bırakabilir.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Elbette, FED’in bağımsızlığı göz önüne alındığında, Trump’ın bu tür bir müdahaleye ne kadar istekli olduğu ve bunun hukuki zemini tartışmalıdır. Ancak, Trump’ın düzenleyici kurumlara yaptığı son atamalar ve geçmişteki tutumu, bu olasılığın tamamen göz ardı edilemeyeceği anlamına geliyor. Thin Ice Macro Economics’in kurucusu Spyros Andriopoulos’un da belirttiği gibi, bu aracın daha geniş kapsamlı müzakerelerde “nükleer bir tehdit” olarak kullanılması artık düşünülemez değil. Bu tür bir hamle, kısa vadede bazı sonuçlar getirebilirken, uzun vadede doların küresel güvenilirliğine ciddi zarar verebilir ve diğer ülkeleri alternatif rezerv para birimleri aramaya teşvik edebilir.
Bir diğer önemli koz ise, Visa ve MasterCard gibi ödeme sistemi devlerinin kontrolü. Her ne kadar bazı ülkeler yerel alternatifler geliştirmiş olsa da, bu iki Amerikan şirketi halen küresel kartlı ödemelerde önemli bir paya sahip. Avrupa’da Euro Bölgesi’ndeki kartlı ödemelerin üçte ikisini kontrol ediyorlar ve Apple Pay ve Google Pay gibi mobil uygulamalar da perakende ödemelerde giderek daha fazla rol oynuyor. Bu durum, Avrupa’yı ekonomik baskı ve zorlama riskine açık hale getiriyor.
ABD’nin bu şirketlere hizmetlerini durdurmaları için baskı yapması durumunda, Avrupalılar nakit paraya veya karmaşık banka transferlerine geri dönmek zorunda kalabilirler. Bu, özellikle dijital ödemelere alışkın olan günümüz tüketicileri için büyük bir rahatsızlık yaratabilir ve ticareti olumsuz etkileyebilir. Avrupa Konferans Kurulu’nun baş ekonomisti Maria Demirtzis’in de belirttiği gibi, “ABD’nin düşmanca bir tavır takınması büyük bir gerilemedir.”
Bu senaryo, Avrupa’yı bir Avrupa dijital para birimi geliştirme arayışına itebilir. Ancak, bu proje hala siyasi ve teknik engellerle karşı karşıya ve hayata geçirilmesi yıllar alabilir. Bu süreçte, Avrupa’nın ABD’ye olan ekonomik bağımlılığı ve dolayısıyla baskıya maruz kalma potansiyeli devam edecektir.
