Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da düşmanın dört koldan sardığı yurdu kurtuluşa götürmek için Samsun’a çıkıp Milli Mücadele’yi başlatmasının üzerinden 106 yıl geçti.
Tarihi kaynaklardan derlenilen bilgilere göre, Mondros Mütarekesi’nin 30 Ekim 1918’de imzalanmasından sonra İzmir’i Yunanlılar, Adana’yı Fransızlar, Antalya ve Konya’yı İtalyanlar işgal etti.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Urfa, Maraş, Antep, Merzifon ve Samsun’a İngiliz askerleri çıktı, İngiliz Donanması 13 Kasım 1918’de İstanbul önlerine demir attı.
Vatan toprağını korumak için yıllarını cephelerde geçiren, Yıldırım Orduları Grup Komutanlığından 3 Kasım 1918’de İstanbul’a dönen Mustafa Kemal, yurdun kurtulması için harekete geçti.
Samsun ve çevresindeki Rumlar, 17-18 Mart 1919’da Samsun’a asker çıkaran İngilizlerin de desteğiyle çete baskınları yapıp kargaşa çıkararak, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. maddesi gereği bölgeyi İtilaf Devletlerinin işgaline açmak istiyordu.
Bu gelişmeler üzerine Türk halkı kendini savunmak için teşkilatlanmaya, can ve mal güvenliklerini korumaya çalışınca bu durumdan endişe eden İngiliz Yüksek Komiserliği ve Karadeniz Ordusu Başkumandanlığı, 21 Nisan 1919’da İstanbul Hükümeti’ne nota vererek, bölgedeki gerilimin yatıştırılmasını, Rumlara karşı yapılan sözde saldırıların önlenmesini talep etti.
Bölgede asayişi sağlaması için 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, İzmir’in işgal edildiği 15 Mayıs 1919’un ertesi günü, Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan yola çıktı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları, Samsun’a ilk adımlarını 19 Mayıs’ta Reji İskelesi’nden attı. Birinci Dünya Savaşı’nda Ruslar tarafından kentin bütün iskeleleri bombalanmış ancak sadece Fransızlara ait Reji (Tekel idaresi) İskelesi sağlam kalmıştı. Fransızlar o dönemde Samsun’da kurulu bir fabrikada sigara üretiyordu. İskelenin adı bu nedenle “Tütün İskelesi” olarak da geçiyordu.
Samsun’a gelişinin İngilizlerde tedirginlik oluşturması üzerine Mustafa Kemal, Samsun’da 6 gün kaldıktan sonra 25 Mayıs’ta Havza’ya geçti.
Havza’da yapılan ilk mitingde İzmir’in işgali protesto edildi
Ülkenin kurtuluşuna giden yolda Mustafa Kemal Paşa’nın ikinci durağı olan Havza’da ilk miting gerçekleştirildi. Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla yapılan mitingde, İzmir’in işgali protesto edildi.
Bir sonraki durağı Amasya olacak Mustafa Kemal, 18 gün boyunca Havza’da Milli Mücadele için önemli çalışmalar yürüttü.
Havza’daki hareketlilikten haberdar olan İngilizlerin yaptığı baskı ile 9. Ordu Müfettişliği görevinden alınması üzerine Mustafa Kemal, Havzalılara sivil olarak veda etti.
Milli Mücadele tüm yurda yayıldı
Gazi Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının Samsun’a çıkarak yaktığı kurtuluş meşalesi sırasıyla Amasya, Erzurum ve Sivas’ta da yakılarak tüm yurda yayıldı. Milli Mücadele sonunda 29 Ekim 1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti, bu yıl 102. yaşına giriyor.
Türk milletinin istiklali ve istikbali için çıkılan yol
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, AA muhabirine, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya Türk milletinin istiklali ve istikbali için adım attığını söyledi.
Türk milletinin geleceğini kurtarmaya yönelik bir arayış olduğu dönemde Mustafa Kemal Paşa’nın cesaret gösterdiğini belirten Çağlayan, “Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları büyük bir mücadele başlatmak üzere şehrimiz Samsun’umuza şerefli adımını atmıştır. Milli Mücadele döneminde teslim olan bir ülke tablosu var. Büyük bir savaş, 4 yıl sürdü ve bu 4 yıl süren savaşta nüfusumuzun neredeyse dörtte birini kaybettik. Şehit verdik, 1 milyona yakın askerimiz şehit ve gazi oldu.” diye konuştu.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkarak Türk milletini mücadeleye ikna ettiğini dile getiren Çağlayan, “Mustafa Kemal Paşa, öncelikle halkı ikna etmek için özellikle Samsun’da bunun ilk denemelerini yapmıştır, yani halkın nabzını yoklamıştır. Büyük inkılapları gerçekleştiren Mustafa Kemal Paşa, bu inkılapların tutup tutmayacağını ya da toplumun kabul edip etmeyeceğini, milletimizin hazır bulunuşluğunu ölçerek bu inkılapları gerçekleştirmiş ve bu çerçevede de Samsun onun için bir ilk uygulama olmuştur.” diye konuştu.
Atatürk’ün bu süreçte Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni kurdurduğunu vurgulayan Çağlayan, Atatürk’ün halkın mücadelenin içerisinde olması için çok önemli ve titiz bir çalışma programı yürüttüğünü dile getirdi.
Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, Mustafa Kemal Paşa’nın milleti uyandırıp, bilinçlendirerek Milli Mücadele’yi başlattığını belirtti.
Milli Mücadele ruhunun önemini vurgulayan Çağlayan, şunları kaydetti:
“Milli Mücadele ruhu konusunda söylenecek en önemli şey, ülkemizin bağımsızlığının korunmasıdır. Her Türk, Türk milletinin ve devletinin bağımsızlığı konusunda son derece teyakkuz halinde olmalıdır. Aynı zamanda ülkemizin aydınlık geleceği için dayanışma halinde olma konusunda hassas olmalıdır. Yine üretken olmalıdır. Milletler, eğer üretmezse, çalışmazsa yok olmaya mahkumdur. Atatürk sevgisi, silah arkadaşlarına sevgi, şehitlerimize, gazilerimize hürmet, bütün bunlar tabii ki Milli Mücadele ruhunun özünde yer alması gereken değerlerdir.”
