ABD Başkanı Donald Trump’ın açıkladığı yeni gümrük tarifelerinin küresel petrol talebine ilişkin endişeleri artırmasıyla sert düşüş yaşayan petrol fiyatlarının, Türkiye gibi enerji ithalatçısı ekonomiler için avantaj yaratması bekleniyor.
Washington’un 2 Nisan’da birçok ticaret ortağından ithal edilen ürünlere en az yüzde 10 ek vergi uygulayacağını açıklaması, küresel ticaret savaşlarının derinleşeceği endişelerini beraberinde getirdi.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Petrol fiyatları sert düştü
Söz konusu açıklama, petrol piyasalarında aşağı yönlü baskı oluştururken, Brent petrolün varil fiyatı aynı hafta içerisinde yüzde 9,1 değer kaybederek 65,74 dolara geriledi ve Ağustos 2021’den bu yana kaydedilen en düşük haftalık kapanışı kaydetti. Aynı dönemde Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varil fiyatı da yüzde 9,8 düşüşle 62,10 dolara geriledi.
Trump’ın tarifelerine karşılık Çin’den gelen misilleme adımlarının ardından 9 Nisan’da Brent petrol 58,22 dolara kadar gerileyerek Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyeyi test etti. Aynı gün, ABD yönetiminin bazı ülkeler için ek vergileri 90 gün süreyle askıya alacağını duyurmasıyla Brent petrolün varil fiyatı yüzde 6,7 artışla 65,47 dolara yükselse de haftayı yüzde 2,2 kayıpla 64,26 dolardan tamamladı.
Böylece Brent petrol, yaklaşık 4 yılın ardından ilk kez haftayı 65 doların altında kapatmış oldu. WTI ham petrolün varil fiyatı da haftayı yüzde 1,8 düşüşle 60,97 dolardan kapattı.
Trump’ın İran’a yönelik yaptırımların eksiksiz uygulanacağına ilişkin açıklamalarının ardından artan arz endişeleriyle bir sonraki haftayı yüzde 4,2 artışla 66,96 dolardan tamamlayan Brent petrol, İran ile müzakerelerin olumlu seyrettiğine ilişkin haber akışı ve ABD-Çin ticaret anlaşmazlığının devam etmesinin küresel talebi zayıflayacağı endişeleriyle, 21 Nisan ile başlayan hafta yüzde 1,6 düşerek 65,87 dolara geriledi. WTI ham petrol aynı dönemde yüzde 1,2 azalarak 62,93 dolara indi.
Böylece Donald Trump’ın “kurtuluş günü” olarak nitelendirdiği 2 Nisan’dan bu yana Brent petrol yüzde 10,5 düşerek yaklaşık 7,8 dolar, WTI ham petrol ise yüzde 10,7 azalarak yaklaşık 7,6 dolar değer kaybetti.
Petrol fiyatlarındaki gerileme Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek?
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli, söz konusu fiyat düşüşlerinin Türkiye gibi net enerji ithalatçısı ülkeler açısından önemli fırsatlar sunduğunu belirtti.
Barkeshli, “Petrol fiyatlarındaki gerileme Türkiye’nin enerji faturasını hafifletebilir. Ancak Trump’ın getirdiği tarifeler sebebiyle yaşanabilecek küresel ekonomik yavaşlama ülkenin büyüme beklentilerini olumsuz etkileyebilir” dedi.
Trump’ın Çin ile başlattığı ticaret savaşının küresel düzlemde yeni bir ekonomik düzenin habercisi olduğunu söyleyen Barkeshli, Türkiye’nin mevcut durumda “görece güvende” olduğunu ifade ederek, “Uzun vadede bölgesel ekonomik iş birliklerini önem kazanacağını düşünüyorum. Bu süreçte Avrasya’da yeni serbest ticaret bölgelerinin kurulması, dolardan uzaklaşma eğilimleri ve bölgesel para mekanizmalarının gelişimi gibi konular gündeme gelebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
‘TL’nin dolar karşısındaki kaybı kur avantajını ortadan kaldırıyor’
Uluslararası veri analitik şirketi Kpler’in Kıdemli Petrol Uzmanı Homayoun Falakshahi de fiyatlardaki düşüşün arkasında yavaşlayan küresel büyüme beklentilerinin yattığını anlatarak, “ABD için büyüme tahminimizi yüzde 2’den yüzde 0,8’e düşürdük. Bu nedenle Brent petrol için 12 aylık ortalama fiyat tahminimizi varil başına 71 dolardan 66 dolara revize ettik” bilgisini paylaştı.
Falakshahi, Türkiye’nin yılbaşından bu yana günlük ortalama 58 bin varil ham petrol ithal ettiğini belirterek, “Petrol fiyatlarındaki bu düşüş, Türkiye gibi ülkelerin toplam enerji maliyetlerini azaltıyor. Bunun yanı sıra doların küresel ölçekte zayıflaması da maliyetleri düşüren bir diğer unsur olarak karşımıza çıkıyor. Ancak Türk lirasının dolar karşısında değer kaybetmesi, kur avantajını büyük ölçüde ortadan kaldırıyor” diye konuştu.
ABD ve Türkiye arasındaki ticaret açığının 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 62,7 artarak yaklaşık 1,5 milyar dolara ulaştığını dikkati çeken Falakshahi, Trump’ın tarifelere ilişkin 90 günlük erteleme kararının, iki ülke arasında yeni ticaret koşullarının müzakere edilmesine fırsat sağlayabileceğini belirtti.
Falakshahi, Trump’ın gümrük tarifeleri nedeniyle küresel ekonomik büyüme hız kaybederken, petrol ürünlerine olan talebin de zayıflamaya devam ettiğine işaret ederek, “Petrol ürünlerine yönelik talep artışı tahminimizi günlük 750 bin varilden 500 bin varile çektik. Bu revizyon özellikle ABD ve Çin’de dizel ve nafta kullanımındaki düşüşten kaynaklıyor” ifadelerini kullandı.
Petrol fiyatlarının mevcut seviyelerde kalmasının, ABD’de kaya petrolü üretimini baskılayacağına değinen Falakshahi, “Yeni petrol kuyularının kazanç sağlamaya başlaması için gereken minimum ham petrol fiyatı WTI bazında yaklaşık 65 dolar. Kısa vadede üretimde belirgin bir düşüş beklenmese de, fiyatların 60 dolar civarında kalması halinde üretimde yıl sonuna kadar günlük 300 bin varillik azalma görebiliriz” dedi.
Falakshahi, fiyatların 55 dolara gerilemesi durumunda ise günlük üretim kaybının 600 bin varili bulabileceğini ifade ederek, “Kısa vadede sondaj faaliyetlerinin durdurulması daha maliyetli olacağı için mümkün değil. Asıl etki 2–3 ay sonraki sondaj planlarında hissedilecek ve bu da ancak 5–6 ay sonra üretime yansıyacaktır” değerlendirmesini yaptı.
