Fransa’nın hem ekolojik dönüşüm hem de ulusal egemenlik için çok önemli görülen, son yıllardaki en büyük madencilik faaliyeti olması beklenen 1 milyar euroluk (37 milyar Türk Lirası) lityum projesi halk arasında tartışmalara yol açıyor.
Euronews’te yer alan habere göre, Auvergne-Rhône-Alpes bölgesinde eski bir sanayi merkezi olan Allier’de beş aydır devam eden tartışmalar, yerel halkı plan konusunda ikiye böldü.
Bunlarıda Okuyabilirsiniz
Ülkenin kamusal tartışma komisyonu (CNDP) tarafından düzenlenen 42 etkinlikte bölge sakinleri, potansiyel su kirliliği, yüksek enerji tüketimi ve malzemelerin çıkarılması ve işlenmesi sürecinde kullanılan kimyasallar gibi konulardaki endişelerini dile getirdi.
Bazıları da Fransız madencilik şirketi Imerys’in 2028’den itibaren yılda 660.000’den fazla elektrikli araç için batarya üretmeye yetecek kadar lityum tedarik etmeyi hedeflediği projenin gerekliliklerine karşı çıktı.
Planların kapsadığı birkaç bölgeden biri olan Montluçon’da yaşayan 62 yaşındaki Jean-Michel Bricard, “Halen cevaplanmamış pek çok soru var,” dedi.
Geçen hafta tartışmanın sonuç sunumuna 3.600’den fazla katılımcının katkı koyduğunu belirten Bricard, “Imerys her istediğini yapamayacak,” diye ekledi.
Lityum projelerine karşı ciddi tepkiler var
Avrupa Birliği (AB), sera gazı emisyonlarını azaltma amacıyla 2035’e kadar yeni yanmalı araçların satışını yasaklamayı ve vatandaşlarını elektrikli araçlara yöneltmeyi planlıyor. Bu karar, bloğun elektrikli araç bataryalarının temel bir bileşeni ve Avrupa’nın neredeyse tamamen Çin’e bağımlı olduğu kritik bir mineral olan lityuma odaklanmasına neden oldu.
Yerli lityum üretimini arttırmak için firmalar Almanya, Avusturya ve Portekiz gibi ülkelerde yeni maden sahaları açma planlarını sürdürüyor. Hatta Portekiz bugüne kadarki tek önemli üretici konumunda.
Ancak kıta genelinde, en önemlisi de Sırbistan’da lityum projelerine karşı ciddi tepkiler var. Sırp hükümetinin yeni bir lityum projesiyle AB’ye tedarik sağlamayı kabul etmesinin ardından bu yaz binlerce kişi sokaklara dökülmüştü.
Lityumum Fransızlar için neden önemli?
Tedarik zinciri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olarak Allier bölgesindeki kendi lityum kaynaklarını işletmek, Fransa için yurtdışındaki bu tür gerilimleri daha az riskli hale getirebilir.
Ancak Fransız halkı madencilik konusunda henüz net bir fikir birliğine varmış değil.
CNDP Başkanı 65 yaşındaki Marc Papinutti, “Bazı insanlar için istihdam ve refahın dağılımı konusunda umutlar var. Ancak diğerleri çevrenin uzun vadede korunup korunmayacağından endişe ediyor,” dedi.
Papinutti sözlerini şöyle sürdürdü: “İyi olansa tüm tartışmalar halkın ilgisini çekmiş durumda.”
Échassières’deki Beauvoir sahası daha önce sofra takımları ve fayanslarda kullanılan Kaolin minerali için kullanılıyordu. Imerys şimdi burada yeraltından granit çıkarmayı ve lityum açısından zengin mikayı bundan izole etmeyi planlıyor.
Mineraller kazıldıktan sonra yakındaki trenlere yüklenecek ve şirketin lityum çıkarma işlemini yapmayı planladığı Montluçon bölgesindeki bir dönüştürme tesisine gönderilecek.
Ancak bu adımlardan herhangi birinin atılabilmesi için Imerys, elektrik şebekesi operatörü RTE ve hükümetin yıl sonuna kadar uzun bir öneri listesini uygulaması gerekiyor.
Listede Avrupa’nın batarya geri dönüşümüne ilişkin hedeflerini karşılamak için alınan önlemlerin belirtilmesi ve vatandaşların projenin faydalarına dahil edilmesi olasılığının tartışılması gibi pek çok gereklilik var.
Yerel halk ayrıca hava kalitesi, atıkların yeraltında depolanmasının güvenliği ve bölge turizmi gibi konularda bir dizi potansiyel etkiye ilişkin çalışmalar yapılmasını talep etti.
Ailesi Saint-Victor’da yaşayan 24 yaşındaki Antoine Buscaglia, “Imerys ve RTE’nin bu soruları hızlı bir şekilde yanıtlamak için çaba göstereceğini ve insanların istek ve gereksinimlerini dikkate alacağını umuyorum,” dedi.
Imerys’in yurtdışındaki diğer projelerine yönelik eleştirileri de göz önünde bulunduran Buscaglia, “Güven duymak zor,” diye ekledi.
Euronews’e yaptığı açıklamada Imerys ise tartışmaları övdü ve “ortak bir hedeften… yarının ekolojik dönüşüm zorluklarına en sorumlu ve örnek bir şekilde yanıt vermekten” bahsederek, şirketin “sonuçları dikkate alacağını” ekledi.
‘Ekolojik dönüşüm ve ulusal egemenlik açısından önemli’
Yerel tartışmalara rağmen Fransız hükümeti projeyi hızlandırmak için adımlar atmaya şimdiden başladı. Hükümet temmuz ayında bu planları “Projet d’Intérêt National Majeur” diye etiketlemişti. Bu niteleme “büyük ulusal çıkar projesi” anlamına geliyor.
Söz konusu etiket Imerys’in idari onayları daha hızlı almasını sağlıyor, zira Fransa bu projenin ekolojik dönüşüm ve ulusal egemenlik açısından önemli olduğunu düşünüyor.
Ulusal Jeolojik Araştırmalar Kurumu, ülkedeki lityum potansiyelinin büyük bir kısmının Beauvoir’da bulunmasını bekliyor.
Lityumun çıkarılması ülkenin otomobil endüstrisi için rekabet avantajı sağlayabilir ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 2030’a kadar iki milyon elektrikli ve hibrid araç üretme hedefine ulaşma yolunda ilerlemesine katkıda bulunabilir.
Ancak projeyi eleştiren bazı kişiler, söz konusu tartışmaların bağlayıcı olmadığına ve hükümetin madene desteğini etkilemeyeceğine inanıyor.
“Zaten karar verilmiş gibi gösterecekler ki insanların harekete geçmesine gerek kalmasın,” diyen 43 yaşındaki aktivist Julien Hochart, örgütünün sınır bölgesindeki yeni altın madeni önerisini başarıyla engellediğini belirtti.
Hochart ve diğer aktivistler, şimdi de lityum projesini durdurmak istiyor:
“Biz daha önce kazandık, bu yüzden başkalarına yardım etmemiz çok doğal.”
